Sáng tạo là trò chơi? Hay người nghệ sĩ chơi trò sáng tạo trong nghệ thuật.

"
Tư duy cần hình hài
Để ý tưởng thoát thai
Tôi trang trải ngôn từ
Gieo vần rồi gợi tứ
..."
(Trích MỘT BÀI THƠ RA ĐỜI - hay VŨ ĐIỆU TƯ DUY)

Nhạc sỹ, họa sỹ, nhà thơ... sử dụng bảng màu, hình khối và đường nét; nốt nhạc, dòng nhạc; từ, chữ, dòng... để tạo nên các tác phẩm nghệ thuật cho mỗi loại hình. Các tác phẩm ấy là sự phản ánh hiện thực qua lăng kính chủ quan là người nghệ sĩ; hoặc phản ánh, thể hiện ý tưởng, tâm tư, tình cảm, tư tưởng của người nghệ sĩ. Có khi nó còn là những suy tư, lý giải các hiện tượng của cuộc sống, của sáng tạo, của thế giới xung quanh... diễn đạt cho đầy đủ là sự thể hiện thế giới tinh thần của chính người nghệ sĩ. 

Tôi viết thơ, làm văn, thường muốn tái hiện quá trình sáng tạo, mối quan hệ bên trong của các yếu tố tạo nên tác phẩm nghệ thuật. Những sáng tác kiểu này thể hiện rõ cái tư chất của người nghiên cứu khoa học (trong văn học) không thể lầm lẫn, nó ít nhiều tạo nên cái đặc điểm riêng trong các sáng tác rất khó trộn lẫn với người khác. Nói như thế không phải là quá đề cao, đơn giản là khẳng định cái riêng của mỗi cá nhân khi sáng tác nghệ thuật nói chung chứ không riêng gì ở lĩnh vực văn học. Không những thế, ở một số bài thơ còn mang dấu ấn của các trào lưu, lý thuyết, lí luận phê bình văn học đang thịnh hành ở Việt Nam và thế giới. 

Các tác phẩm dẫu chưa thực sự đạt tới đỉnh cao về phương diện nghê thuật, đó là cái cốt lỗi nhất của tác phẩm nghệ thuật, nhưng cũng có thể xem là tàm tạm, có chỗ thưởng thức được. Và quan trọng không kém là sự chuyển tải ý tưởng của tác giả khá rõ ràng, người yêu thích văn học, am hiểu văn học và khoa học nghiên cứu văn học khi đọc có thể dễ dàng nhận ra ngay cái đặc điểm của một bộ phận các sáng tác theo cái kiểu tái hiện quá trình sáng tạo và thể hiện tư tưởng của các trường phái lí luận văn học.

Điều chia sẻ này là một khám phá thú vị về sáng tác nghệ thuật, thực ra lối sáng tác này tôi đã chủ tâm thực hiện từ lâu (cách nay phải đến 7, 8 năm), nay mới mạnh dạn nói ra (nhấn mạnh điểm này vì tôi mới 34 tuổi). Nó còn lạ với Việt Nam, nhưng với thế giới, đặc biệt là những nền văn học phát triển, nơi có những tác giả lớn, nó không còn xa lạ. Nghệ sĩ ở những nền văn hóa của những nước phát triển khá chú trọng kiểu sáng tác này. Nếu yêu thích nghệ thuật, văn học, chịu khó dành thời gian dạo qua mấy chuyên trang của một số nước có nền văn học nghệ thuật phát triển, nhiều tác giả đạt các giải thưởng lớn và được bạn đọc, thưởng thức nghệ thuật Việt Nam mến mộ, chúng ta sẽ thấy rõ điều tôi viết ở đây. Và xin khẳng định thêm, hàng loạt những lý thuyết, lí luận phê bình, chỉ trích văn học hiện hành, đương đại, phần lớn và công đầu là ở giới sáng tác kiêm nghiên cứu đề xuất, xây dựng nên. Còn một số điểm tôi sẽ chia sẻ thêm vào dịp khác. 

(Ảnh st)